Мутахассисларнинг таъкидлашича, сайёрамизнинг баъзи қисмларида жуда юқори ҳарорат аллақачон кўтарилиб бошлаган.
Мисол учун, иқлим бўйича эксперт Зеке Хаусфазернинг сўзларига кўра, Калифорниядаги Ўлим водийсида 2021 йилнинг ёзида ҳарорат Целсий бўйича 54,4 даражага етган. Бу қайд этилган энг юқори кўрсаткич. Ҳиндистон аҳолиси ҳам иссиқдан азият чекмоқда.
Аҳвол қай даражада жиддий?
Олимларнинг таъкидлашича, ҳозироқ бошланмаган ҳаракатсизлик бошқа ҳудудлардаги вазиятни ёмонлаштиради, шунингдек, қурғоқчилик, ўрмон ёнғинлари, бўронлар ва сув тошқини каби экстремал ҳодисаларнинг эҳтимоллигини оширади.
“Тошқин бир неча қурбонларга, балки бир неча минглаб одамларнинг йўқотилишига олиб келади. Ҳар сафар иссиқлик тўлқини Ерга яқинлашганда минглаб ўлимлар ҳақида гапирамиз. Бундай катаклизмлар кўпаймоқда ”, деди Пер-Симон Лаплас институти директори Роберт Вотард.
Мутахассисларнинг қўшимча қилишича, агар ҳаво ҳарорати икки даражага кўтарилса, беш йилдан сўнг дунё аҳолисининг ярми бундай ҳодисалардан азият чекади.
Илмий тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаки…
12 октябр куни Москва давлат университети география факултети метеорология ва иқлимшунослик кафедраси етакчи илмий ходими Михаил Локошченко 1780-йилдан буён Москвада ҳаво ҳарорати 2,4 даражага кўтарилгани, қиш ва баҳор фасллари иссиқлашгани, ўртача ҳарорат ва ёз ва кузнинг ҳарорати унчалик ўзгармаганини маълум қилди.
5 октябр куни Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Бутунжаҳон метеорология ташкилоти (WMO) инсоният учун сув инқирозини башорат қилди. Аввалроқ, 24-сентябр куни олимлар Ерда инсониятнинг ўлими эҳтимоли бўлган сценарийни тасвирлаб берган эди. Уларнинг фикрича, Ер 500 йилдан кейин инсон ҳаёти учун яроқсиз ҳолга келиши мумкин.
16 август куни Россия Гидрометеорология маркази илмий директори Роман Вилфанд Россияда 2022 йилдан бошлаб об-ҳавонинг анормаллигини баҳолаш учун янги иқлим нормаларидан фойдаланишини маълум қилди. Унинг сўзларига кўра, иқлим нормаларининг янгиланиши иқлимнинг қаерда интенсив ўзгариб бораётганини, мавсумийлик қандай ўзгариб бораётганини ва яна кўп нарсаларни кўрсатади.
Аввалроқ, 15 июл куни физика-математика фанлари номзоди, Атмосфера физикаси институти катта илмий ходими. А.М. РАСнинг Обухов институти, Россия илмий жамғармаси гранти соҳиби Александр Чернокулскийнинг “Известия” нашрига айтишича, ҳаво ҳарорати йиллар давомида кўтарилади. У, шунингдек, аномал иссиқ даврлар бўлишини таъкидлади.
Глобал исиш – бутун жаҳон учун таҳдид
Глазгода ўтган БМТ бошчилигида иқлим ўзгариши ҳақидаги 26-конференцияда Антонио Гутерриш “бу бефарқлик билан инсон ўз-ўзига қабр қазётгани, биохилмахилликни масхара қилиб, углерод билан ўзини ўлдираётгани”ни айтиб, “бунга “Бас!” дейиш вақти келди” деди.
Умуман олганда, ушбу конференцияда иштирок этмаган ёки эта олмаган давлат раҳбарларини ҳам бу мавзу ташвишга солмай қолмайди. Хусусан, Буюк Британия қироличаси Елизаветта II конференция иштирокчиларига йўллаган видеомурожаатида “Биз Ерни асраш учун келажак авлод олдида ҳам масъулмиз. Бу масҳъулиятни ҳозироқ ҳис этмасак, болаларимиз бизни кечирмайди” деган.
. © Камолиддин Аззамов
