Тошкентдаги Халқаро Конгресс марказида, Ислом тараққиёт банки (IsDB) Бошқарувчилар кенгашининг йиллик йиғилиши доирасида, Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирининг ўринбосари Илҳом Норқулов, иқтисодий тараққиётнинг янги даври ҳақидаги маърузадан сўнг Ўзбекистонда, панел сессияси иштирокчиларининг саволларига жавоб берди.
Хусусан, нега Ўзбекистонда Исломий молиялаштириш тўлиқ жорий этилмаганлиги ҳақидаги саволга жавоб берар экан, Норқулов Президент Шавкат Мирзиёев ҳар йили бу масалани парламентга юборишини ва ҳукумат сўнгги 5 йил давомида бу борада иш олиб борганини таъкидлади.
Вазир ўринбосари бу нафақат банк хизматлари, балки мураккаб тизим эканлигига эътибор қаратди. Бу ўз ёндашувини ишлаб чиқишни талаб қилади. У исломий банкни жорий этиш имконияти ҳақида гапирар экан, тизимнинг мураккаблигидан ташқари, фуқароларнинг тижорат банкларига ишончини ошириш зарурлигини таъкидлади.
Ҳақиқатдан ҳам, буни хусусий банклар омонатлар миқдори уч баробар ошганида кузатиш мумкин.
Ислом банк хизматларига қанчалик талаб бор?
Ўзбекистонда қишлоқ жойларда исломий банк хизматларига талаб мавжуд. ИТБга аъзо бўлмаган кўплаб мамлакатларда, масалан, Люксембургда, банкни исломий молиялаштириш бўлимлари жорий қилинган, чунки бу банк учун қўшимча ривожланиш имкониятларини беради.
Бундан ташқари, қишлоқ хўжалигини исломий молиялаштириш орқали муваффақиятли ривожлантириш мумкин, бу эса қўшимча иқтисодий фойда келтиради.
Норқулов Марказий банкдаги тажрибасига асосланиб, кўп йиллар давомида тижорат банкларига исломий молиялаштириш ва исломий банк хизматларини жорий этиш масаласи кўтарилганини кўрсатди. Мамлакат банк тизимида исломий молиялаштириш тизимининг қулай ишлаши учун қўшимча қонунчиликни жорий этиш зарур.
Бу тартиб мижозлар учун банк хизматлари рўйхатини диверсификация қилади. Мамлакатнинг кўплаб аҳолиси исломий молиялаштириш хизматларидан фойдаланишни хоҳлашади. Aҳолининг молиявий саводхонлигини ошириш масаласи ҳам кун тартибида.
«Гап шундаки, мамлакат аҳолисининг молиявий саводхонлиги даражаси анча паст. Эҳтимол, одамлар оддий банк хизматлари ҳақида нимадир билишади, лекин исломий молиялаштириш ҳақида деярли маълумотга эга эмас. Бу мавзу, айниқса, финтечнинг ривожланиши шароитида долзарбдир. Муайян салоҳиятни яратиш ва аҳолининг молиявий саводхонлигини ошириш зарур. Aҳолининг молиявий саводхонлиги ошиши билан исломий банк тизимини жорий этиш анча осонлашади», – деди Норқулов.
2021 йил 1 январдан бошлаб, Россия Федерацияси ислом банкларини молиялаштиришни жорий қила бошлади. Бу мамлакат юқорида айтиб ўтилган банк хизматларини ўз тизимига киритиш зарурлигини тушунди, гарчи Россия ИТБ аъзоси бўлмаса ҳамда. Худди шу нарса Францияда ҳам қилинган. Бу эса, Исломий молиялаштириш банк хизматлари турларининг кенгайишига олиб келади.
