Ўзини «қўпол машина» деб атаган сиёсатчи кўп фожиаларни бошдан кечирган. Жо Байден АҚШ тарихидаги энг кекса президентга айланди, бироқ унинг ёши катталиги сайловда Доналд Трампни ортда қолдиришга тўсқинлик қилмади. Кўпчилик унинг шарт-шароитлари ва сўзлашда чалкашиб кетиши устидан кулишига қарамай, америкаликларнинг аксарияти унга ўзларининг улкан мамлакатларини бошқаришни ишониб топширишди.
Байденнинг сиёсий саҳна сари йўли кескин ва тезкорлик билан кечди. Шунингдек, уларнинг оиласи ҳам қаттиқ қайғули кунларни бошдан ўтказди.
Байден сиёсат ичига қадам қўйганига бугун 42 йил тўлган. У Барак Обама даврида икки марта вице-президент бўлиб ишлаган, бироқ унинг шахсий ҳаёти фожиа ва қайғуга тўла.
1972 йил 18 декабрда, 29 ёшли Байден биринчи марта Делавер сенатори этиб сайланганидан бир неча ҳафта ўтиб, унинг ҳаёти барбод бўлди. У Вашингтонда оиласи учун янги уй сотиб олиш бўйича келишувни ёпаётган эди. Унга қўнғироқ бўлди. Сиёсатчига учта кичкина боласи билан арча сотиб олишга борган рафиқаси Неилия даҳшатли бахтсиз ҳодисага учрагани ҳақида хабар беришади. Сиёсатчининг аёли ва болалари кетаётган автомобилни юк машинаси уриб юборди.
Ёш она ва янги туғилган қизи Наоми вафот этди, икки ўғли Бо ва Хантер тирик қолди, аммо оғир яраланди. Кейинчалик Байден ўз хотираларида даҳшатли хабарни эшитганида бир оғиз ҳам гапира олмаганини ёзади. У ўзини қора туйнук ичига сўрилгандек ҳис қилди. Кейин у ҳатто Сенатни тарк этиб, руҳоний бўлишни хоҳлаганди. Сенатор ўша куни бутун дунёдан, ҳаттоки Худодан ғазабланганини яширмаган эди.
Ўша даҳшатли кунгача Жо Байденнинг ҳаёти тинч эди ва муваффақият уни топаётгандек эди. Бўлажак сиёсатчи ирланд-америкалик католик оиласида ишлайдиган тўрт фарзанднинг тўнғич ўғли эди. У 1942 йил 20 ноябрда Пенсилвания штатидаги саноат шаҳарчаси Скрантонда туғилган. Байден онаси унга бошқалардан яхшироқ эмаслигини эслайди.
Ота-онаси билан 1953 йилда Делавер штатидаги Уилмингтонга кўчиб ўтишди, у ерда Байденнинг отаси Катта Жо қозон тозаловчи бўлиб ишга киради. Ёш Байден дудуқланиб гапирарди, шунинг учун синфдошлари уни кўпинча масхара қилишарди. Ҳатто роҳиба муаллим ҳам унинг ҳолати устидан ҳазил қилган. Кичик Жо ҳатто мактабни ташламоқчи бўлган, бироқ онаси ўқитувчисининг олдига келиб, агар ўғли хафа бўлишда давом этса, бош кийимини йиртиб ташлаш билан қўрқитганидан кейин ҳаммаси жойига тушди. Охир-оқибат, Байден кўзгу олдида ирланд шеърларини ўқиб, дудуқланишини енгишга муваффақ бўлди.
1965 йилда Жо Нюарк университетини тамомлаган ва ундан олдин, 1964 йилда Багама оролларида бўлажак рафиқаси, талаба Неилиа Хантер билан учрашган. Икки йил ўтгач, иккови турмуш қуришди ва уч фарзанд кўришди: 1969 йилда Жозеф Бо, 1970 йилда Роберт Хантер ва 1971 йилда Наоми Кристина. Кейин бўлажак сенатор Сиракуза университетида ҳуқуқшунослик бўйича таҳсил олди ва ўша пайтдаги маданиятга қарши урушдаги намойишларда қатнашмади.
Сиёсат сари биринчи қадам туман Кенгаши раиси сайловидаги ғалаба бўлди. 1972 йилда 29 ёшли Жо Байден сайловда ғалаба қозонди ва Делавер штати сенатори бўлди. Кейин унинг хотини ва кенжа қизининг ҳаётига зомин бўлган даҳшатли воқеа содир бўлди.
1975 йилда сиёсатчи ўзидан 9 ёш кичик Жилл Жейкобс билан учрашди. Кўр-кўрона учрашувда у эндигина тикилган кийим кийиб келди ва хайрлашувда қиз билан мулойимлик ила қўл бериб кўришди. Кейин Жилл онасига ҳақиқий жентелменни учратганини айтди. Эр-хотин 1977 йилда турмуш қуришди ва 1981 йилда Эшли исмли қизи туғилди.
Биринчи марта Байден АҚШ президентлиги учун 1987 йилда курашган. Кейин унинг аризаси Лейбористлар партияси раҳбари Нил Киннокнинг нутқидан кўчирма нусха кўчириш айбловлари туфайли рад этилди. Бундан ташқари, у ўзининг ёшлиги ҳақида бир нечта ёлғон ёки бўрттирилган даъволарни айтганди.
1988 йилда Жо Байден меҳмонхонада миясида қон томири ёрилиб, ҳушидан кетди. Шифокорлар нуфузли сиёсатчининг миясига қайтарилмас шикаст етказиши мумкинлигидан хавотирланишган. Яхшиямки, ҳаммаси жойига тушди ва у касалликдан қутулишга муваффақ бўлди.
Жо Байден иккинчи марта 2008 йилда АҚШ президентлигига номзодини қўйган. Кейин у ўзининг дўсти, демократлардан номзод Барак Обамани “биринчи афро-америкалик – нотиқ, ақлли, покиза ва кўркам йигит” деб атади. Бу қўпол хато унинг сайловолди кампаниясига қаттиқ зарба берди. Бироқ сиёсатчи Обама президентлиги даврида икки муддат вице-президент лавозимида ишлаган.
Унинг бемаъни туҳматлари “байденизм” деб атала бошланди. Жо Байденнинг бундай хатолари кўп. У ногиронлар аравачасига ўтирган сиёсатчини ўрнидан туриб олқишлашни сўради, Ирландия Бош вазирининг онаси тириклигида ва соғ-омон бўлганида вафот этгани учун ҳамдардлик билдирди ва яна кўп кулгули қўпол хатоларга йўл қўйди.
2016 йилда Байден Хиллари Клинтонни четлаб ўтиб, унинг ўрнига президентликка номзод бўладигандек туюлди, аммо яна бир фожиа уни йиқитди. 2015 йилнинг май ойида унинг 46 ёшли ўғли Бо Байден мия саратонидан вафот этди. Сиёсатчи энди сайловларга тайёр эмас эди. Қайғу ва юрак оғриғини енгиш учун унга вақт ва куч керак эди.
Доналд Трампнинг президентлик муддати тугай бошлаганида, Жо Байден яна ўзини номзод сифатида эълон қилишга қарор қилди. У сайловолди ташвиқотини бошлаганидан сўнг, сиёсатчига турли аёллар томонидан ғазабланган хабарлар келди, улар уни зўравонлик учун ҳақорат қилишди. Жо аёлларга нисбатан оқилона ва ҳурматлироқ бўлишга ваъда берди, лекин ўз идорасининг собиқ ходими Тара Реид айтганидек, жинсий зўравонлик айбловларини қатъиян рад этди.
Кейин New York Post саҳифаларида унинг ўғли Хантернинг сурати пайдо бўлди. Нашрнинг ёзишича, Байденнинг ўғли АҚШ вице-президенти бўлганида отасининг юқори лавозимидан фойдаланиб, Украина энергетика компаниясидан катта фойда кўрган. Жо Байден коррупция ҳақидаги барча айбловларни рад этди ва уларни туҳмат деб атади. Бироқ, у ўғли Хантернинг гиёҳвандликдан азият чекканини, лекин уни енгиб ўтганини тан олди.
Президентликка номзод сайловолди ташвиқоти якунида ҳам яна бир қўпол хатога йўл қўйди. Бу сафар у набираси Финнеганни мухлислар оломонига таништириб, уни “ўғлим Бо” деб атади. Сиёсатчи бу қиз ўғли Бонинг қизи эканлигини айтмоқчи эди, лекин у яна ҳамма нарсани аралаштириб юборди, чунки Финнеган Бо эмас, Хунтернинг қизи эди. Яхшиямки, Байден нотўғри гапирганини тезда англади ва Бонинг ҳақиқий қизи Наталини қўлидан ушлаб олди.
Сиёсатчи концертда нутқ сўзлаётганда рақиби Трампнинг исмини ҳам унутиб қўйган. У уни Доналд ўрнига Жорж деб атаганди. Бу АҚШнинг “портловчи” собиқ президентининг уни масхара қилишига яна бир сабаб бўлди. Бироқ, бу ҳаддан ташқари эмоционал Трампдан чарчаган америкаликларнинг ишонч даражасини пасайтирмади. Одамлар янги сайланган президентни ўз эътирозлари учун кечиришга тайёр эди, чунки ёлғон ва ишдаги қўпол хатолардан кўра, сўзда хато қилган маъқул деб билишарди.
Тошойна
