Наполеон Бонапарт ва ҳаммом
У иссиқликни яхши кўрарди, баъзида ёзда каминни ёқарди. Айниқса, иссиқ ҳаммомни жуда яхши кўрарди ва ҳароратни ҳаддан ташқари оширарди. Тинчлик даврида у буни кунига бир неча марта қилган. У ҳар куни камида бир соатини сувда ўтказган, хат ёзиш ва ҳатто меҳмонларни қабул қилиш учун «сувдан бўш вақтини» белгилаган.
Бонапарт юришда ҳам ўзини бу завқдан маҳрум қилмади — у билан бирга лагерда ҳаммом олиб юрилган. Умрининг сўнггида, дунёвий шов-шувлардан ҳоли Авлиё Елена оролига сургун қилинган босқинчи деярли бутун кунни иссиқ сувда ўтказди. У завқдан ташқари, фойда ҳам олганига ишонган: шу тариқа у ёшлигидан азоб чекаётган геморройдан қутулган.
Ҳенрик Ибсен ва нафрат
Ибсен иш столига ўзининг швед ҳамкасби Август Стриндбергнинг портретини осиб қўяди. Қизиғи, у билан муносабатлари ўзаро нафрат билан ифодаланиши мумкин эди. Швед норвегияликни беадаб плагиатда айблади. Ибсен бежиз Стриндбергни психопат деб атамаган — у ҳақиқатан ҳам қувғин маниасидан азият чекган. Дўстлари нега у доимо «психопат» портретини томоша қилишини сўрашганида, Ибсен шундай жавоб берди:
«Биласизми, агар бу ақлдан озган кўзлар менга қарамаса, мен битта сатр ёза олмайман!»
Томас Эдисон ва мизғиш
У энг номақбул жойларда мудраб қолиш одати бор эди: лабораторияда, реактивлар солинган столга, креслога, деярли кечки овқат столига суяниб. Ўша пайтда уни уйғотишдан фойда йўқ эди. Аммо ярим соатдан кейин у бақувват ва ютуқларга тайёр ҳолда уйғонарди.
Шундай қилиб, Эдисон қисқа 3-4 соатлик тунги уйқу ўрнини қопларди. У бу хусусиятидан жуда фахрланар ва бу ҳақда бошқаларга эслатишдан чарчамасди.
Оноре де Балзак ва қаҳва
У тунда ёзишни афзал кўрар ва тинимсиз кофе ичарди. Буни у
“қаҳва ошқозонингизга тушади ва танангиз дарҳол жонланади, фикрлар ҳаракатга келади. Тасвирлар пайдо бўлади, қоғоз сиёҳ билан осон чиқишади…»– дея тушунтирарди.
«Қаҳва танани тирилтирди» – тўлиқ қаҳва билан қопланган стол изоҳи шу эди. Атрофдаги ҳамма нарса қаҳва идишлари билан чегаралаб қўйилган, айтилишича, «Инсон комедияси» муаллифи уларни кунига 50 тагача ичган. Тўғри, у деярли икки кун кетма-кет ишлаши мумкин эди. Аммо сиз танани алдай олмайсиз: шифокорларнинг фикрига кўра, унинг 51 ёшида ўлимига айнан шу «кечиктириш» тартиби сабаб бўлган.
Уинстон Черчилл ва ётоқхона
Тасаввур қилинг, нонушта ва ишингизга оид ёзишмаларни ётоқда бажардингиз. Бетартиб, шундайми? Аммо, машҳур сиёсатчи бундай ўйламаган.
Кечки овқатдан кейин у, албатта, бир неча соат ётоқхонага ётарди. Иккинчи жаҳон уруши пайтида Бош вазирнинг тушдан кейин дам олиши парламент уйига кўчирилди, бунинг учун махсус тўшак мавжуд эди. Чойшаб ҳар куни янгилаб турилади. Агар у меҳмонхоналарда қолишига тўғри келса, хизмат кўрсатувчилар кўпинча иккита тўшакни ёнма-ён қўйишарди ва Черчилл кечаси биридан иккинчисига кўчиб ўтган – янги тўшак. Биографлар бу ғалатиликни прозаик тарзда тушунтирадилар: бош вазир қаттиқ терлаган эди.
Ги де Мопассан ва Эйфел минораси
Мопассан доимо Эйфел минорасининг биринчи қаватидаги ресторанда овқатланарди. Бунинг нимаси, ёмон? Ажойиб табиат, Париж манзараси ва об-ҳаво, тўғрими?
Агар ёзувчи бу янги қурилган бинонинг энг ашаддий мухолифларидан бири бўлмаганида, бу одатий ҳол эди.
У ўзининг туғилган Париж шаҳрини бузиб кўрсатувчи “темир йиртқич ҳайвон”, “гигант скелет” ва “йиртқич махлуқ”га қарши мактуб ёзган 300 нафар маданият арбоби қаторида эди. Мопассан ўз хатти-ҳаракатининг мантиқсизлигини қуйидагича изоҳлаган:
«Бу ер бутун Парижда мен лаънати минорани кўрмайдиган ягона жой.»
Камолиддин Абдуазиз ўғли тайёрлади
