Тошкент — Ўзбекистоннинг энг йирик шаҳри бўлиб, йилдан-йилга транспорт муаммоси кучайиб бораётган тез ривожланаётган мегаполисдир. Йўллардаги тирбандликлар оддий ҳолатга айланиб қолди, бу эса аҳоли турмуш сифатини, корхоналарнинг самарадорлигини ва шаҳар муҳитига бўлган умумий муносабатни салбий томонга ўзгартирмоқда. Ушбу мақолада биз Тошкентдаги тирбандликлар асосий сабаблари, уларнинг оқибатлари ва мумкин бўлган ечимлар ҳақида сўз юритамиз.
Тошкентдаги тирбандликлар сабаблари
Мамлакат иқтисодий ривожланиши ва турмуш даражасининг яхшиланиши Тошкентда аҳоли сонининг сезиларли даражада ўсишига олиб келди. Сўнгги йилларда кўплаб одамлар шахсий автомобилларга эга бўлишни афзал кўришмоқда, бу эса шаҳарнинг транспорт тизимига қўшимча босимни юкламоқда. Расмий маълумотларга кўра, Тошкентда автомобиль миқдори йилига ортиб бормоқда ва бу, албатта, тирбандликларнинг кўпайишига сабаб бўлмоқда.
Тошкентнинг кўплаб марказий ҳудудлари автотураргоҳлар етишмаслигидан азият чекмоқда. Айрим ҳолларда ҳайдовчилар йўллар ёқасида тўхташга мажбур бўлишади, бу эса ҳаракатланиш йўлини торқартиради ва ҳаракатни қийинлаштиради. Бу ҳолат, айниқса, иш ва туризм ҳудудларида сезиларли бўлиб, юқори соатларда ҳаракат деярли имконсиз ҳолатга келиб қолади.
Тошкентда жамоат транспорти тизими сезиларли яхшиланишга муҳтож. Метро ва автобус йўналишлари мавжуд бўлишига қарамай, кўплаб йўналишлар узоқ ҳудудларни қамраб олмайди ёки йўловчиларнинг талабларини қондирмайди. Натижада, фуқаролар шахсий автомобилларда ҳаракатланишни афзал кўришади, бу эса йўллардаги транспорт воситаларининг кўпайишига олиб келади.
Тошкентнинг айрим йўллари, айниқса, аҳоли зичлиги юқори ҳудудларда, юқори ҳаракат талабларига жавоб бермайди. Эскирган инфратузилма, тор йўллар ва ҳаракатни ҳисобга олмай ишлайдиган светофорлар ҳолатни янада мураккаблаштиради.
Шаҳарнинг айрим ҳудудлари светофорлар ва белгилар орқали яхши тартибга солинмаган бўлиб, бу ҳаракатни издан чиқишига сабаб бўлмоқда. Шунингдек, юқори соатларда йирик чорраҳаларда йўл ҳаракати қоидалари назоратида инспекторларнинг етишмаслиги муаммони янада оғирлаштиради.
Тирбандликлар оқибатлари
Йўллардаги тирбандликлар иқтисодий йўқотишларга олиб келади, чунки одамлар ўз вақтларини иш ёки дам олишга сарфлаган бўлишлари мумкин эди. Тирбандликлар шунингдек, ёқилғи сарфини оширади, бу эса оилалар ва корхоналар бюджетига салбий таъсир кўрсатади.
Доимий тирбандликлар шароитида автомобиллар бекорга ишлаб туриб, атмосферага зарарли газлар чиқаришади. Бу эса шаҳар ҳавосининг ифлосланишига олиб келади ва аҳоли саломатлигига салбий таъсир қилади.
Тирбандликларда узоқ вақт қолиб кетиш ҳайдовчилар ва йўловчиларнинг психоэмоционал ҳолатига салбий таъсир қилиб, стресс даражасини оширади ва умуман ҳаётдан қониқишни пасайтиради.
Тирбандлик муаммосини ҳал қилиш йўллари
Йўналишлар сонини ошириш ва жамоат транспорти хизматларини яхшилаш одамларни шахсий автомобиллардан воз кечишга ундаши мумкин. Йўллар инфратузилмасини яхшилаш орқали жамоат транспортига бўлган ишончни ошириш мумкин. Тошкентда замонавий автобус линияларини жорий этиш ва метро тизимининг ўтказувчанлигини ошириш орқали шаҳар бўйлаб ҳаракатланишни енгиллаштириш мумкин.
Шаҳар марказини бўшаштиришнинг самарали усулларидан бири — шаҳар четида автотураргоҳларни ташкил этишдир. Бу ерда фуқаролар ўз автомобилларини қолдириб, жамоат транспортига ўтиб ҳаракатланишлари мумкин.
Жорий ҳолатга мослашувчан “ақлли” светофорларни ўрнатиш тирбандликлар сонини камайтиради. Бундай тизимлар бошқа мамлакатларда ўз самарадорлигини кўрсатган ва Тошкент шароитига мослаштирилиши мумкин.
Велосипедлар ва самокатлар каби алтернатив транспорт воситаларидан фойдаланишни рағбатлантириш, шунингдек, пиёдалар зоналарини кенгайтириш йўллардаги транспорт воситаларининг миқдорини камайтиради.
Тошкентдаги тирбандлик муаммоси — бу комплекс ёндашувни талаб қиладиган кўп қиррали вазифа. Жамоат транспорт тизимини яхшилаш, йўл инфратузилмасини оптималлаштириш ва алтернатив транспорт воситаларини ривожлантириш каби замонавий ечимларнинг тўғри режалаштирилиши ва амалга оширилиши шаҳарни яшаш учун янада қулай қилади. Тирбандликлар муаммосини ҳал қилиш учун нафақат ҳукуматнинг саъй-ҳаракатлари, балки аҳолининг ўз одатларини қайта кўриб чиқиши ва Тошкентдаги транспорт вазиятини яхшилашга қаратилган ташаббусларни қўллаб-қувватлаши ҳам муҳимдир.
