Тўлов йўқ, сертификат керак эмас — Сенат мажлисида гибрид автолар учун экологик сертификат масаласи муҳокама қилинди

Сенатнинг 28 май куни ўтказилган еттинчи ялпи мажлисида сенатор Анвар Тўйчиев экология вазирига гибрид автомобиллар учун экологик сертификат жорий этилгани юзасидан юборилган сенатор сўровига тўлиқ жавоб олинмаганини айтди.

Эслатиб ўтамиз, май ойининг бошида ижтимоий тармоқларда Ўзбекистонга олиб кирилаётган Евро-5 ёки Евро-6 экологик стандартларига жавоб берадиган электродвигателлар билан жиҳозланган гибрид автомобилларни божхонада расмийлаштириш жараёнида Евро-4 экологик тоифасидан кам бўлмаганини тасдиқловчи экологик сертификат талаб этилаётгани ҳақида хабарлар тарқалганди.

Уларда, жумладан, Ўзбекистонда двигателларни Евро даражасини аниқлаб берадиган ускунанинг ўзи йўқлиги, бундай сертификат ишлаб чиқарувчи тақдим этган ҳужжат асосида берилиши ва унинг нархи тахминан 2 млн сўм экани айтилади.

Молиячи Отабек Бакиров Евро-4 дан паст тоифадаги автомобилларни Ўзбекистонга олиб кириш шундоқ ҳам имконсиз эканини таъкидлаганди.

«Абсурд шундаки, Ўзбекистонга Евро-4 тоифасидан паст бўлган экологик тоифадаги автомобиллар импорти 3 йил аввал тақиқланган. Европада 14 йил аввал, Хитойда 9 йил аввал Евро-4 дан паст тоифадаги автомобилларни ишлаб чиқариш тўхтаган, яъни бундай мошиналарни импорт қилиш жисмонан имконсиз», — дея ёзганди у ўз постида.

Шунингдек, Отабек Бакиров ҳам Ўзбекистонда Евро тоифасини аниқлайдиган ускуна йўқлигини айтганди.

«Янги товоннинг дубль абсурди ҳам бор: Ўзбекистонда Евро тоифасини аниқлайдиган ускунанинг ўзи йўқ, лекин 2 млн сўмлик ўлпонни қуртдай санаб, тўлаш керак», — деганди у.

Янги тартиб юзасидан Анвар Туйчиев Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазири Азиз Абдуҳакимовга жўнатган сўровида Вазирлар Маҳкамасининг 2020 йил 30 январдаги 50-сонли қарори билан тасдиқланган Низомда экологик сертификатлаш тартиби белгилаб берилгани эслатилганди.

Унга кўра, аккредитациядан ўтган синов лабораторияси мавжуд бўлганда, экологик хавфсизлик мезонларига мувофиқлик текширилиши керак. Агар лаборатория мавжуд бўлмаса, транспорт воситаси идентификация йўли билан баҳоланиши мумкин.

Шунингдек, Вазирлар Маҳкамасининг «Йўл ҳаракати қоидаларини тасдиқлаш тўғрисида»ги 2022 йил 12 апрелдаги 172-сонли қарорида «гибрид автомобиль» тушунчаси белгилаб берилган. Лекин уларни умумий «М» (одам ташиш учун мўлжалланган транспорт воситалари) ва «N» (юк ташишга мўлжалланган транспорт воситалари) тоифаларига тенглаштириш масаласи баҳсли ҳисобланмоқда.

Шундан келиб чиқиб Анвар Туйчиев экология вазиридан автомобилларни экологик стандартдан ўтказувчи аккредитациядан ўтган синов лабораториялари, уларнинг моддий-техник базаси, автомобилларни синовдан ўтказиш қамрови ва имкониятлари, гибрид автомобилларни расмийлаштириш жараёнида экологик сертификат олиш тўғрисидаги талабнинг меъёрий-ҳуқуқий асослари, аризани кўриб чиқиш, экологик сертификатлаш жараёнини амалга ошириш ва экологик сертификат бериш ёки уни беришни рад этиш юзасидан ишлар қиймати бўйича белгиланган тўлов миқдори масалаларига аниқлик киритиш бўйича тушунтириш беришни сўраганди.

28 май кунги ялпи мажлисда Анвар Тўйчиев вазирликнинг сенатор сўровига жавобида айрим маълумотлар тушиб қолгани, уларга аниқлик киритилмагани, бу туфайли сенаторлар одамларга масала юзасидан аниқ жавоб беролмаганини айтди. У мажлисда иштирок этаётган Экология вазирлиги ва Божхона қўмитаси масъулларидан ҳозирги кунда гибрид автомобилларни мамлакатга импорт қилишда экологик сертификат талаб қилинаётгани ёки йўқлиги ҳақидаги саволга аниқ жавоб беришни сўради.

Экология вазирининг биринчи ўринбосари Обиджон Қудратовнинг айтишича, ҳозирги кунда фақат газ, бензин ва дизель ёқилғисида ҳаракатланувчи двигателга эга, M ва N тоифадаги автомобиллар экологик сертификатланади. Электродвигателли транспорт воситаларини экологик сертификатлаш талаб этилмайди. Гибрид автомобиллар учун эса бундай сертификатлар талаб этилмаслиги аниқ белгилаб қўйилмаган.

Ҳозирги кунда буни аниқ белгилаб қўйиш мақсадида Вазирлар Маҳкамаси қарори лойиҳаси ишлаб чиқилган ва у вазирлик ҳамда идоралар билан келишилган. Айни вақтда мамлакатга олиб кирилаётган гибрид автомобиллардан экологик сертификат талаб қилинмаяпти.

Сенат раиси Танзила Нарбаева бунгача мазкур сертификат бўйича одамлардан тўлов ундирилганини таъкидлаб, вазир ўринбосарига бу қанчалик тўғри ёки нотўғрилиги ҳақида савол берди.

«Сертификатлаш бугунги кунда умуман талаб этилмаяпти. Бу масалада кўтарилган вақтда биз тегишли аниқлик киритиб, кўрсатмалар бердик. Божхона қўмитаси билан келишиб олинди. Тўлов ундирилмаслиги керак», — деди Обиджон Қудратов.

Лекин ҳозирги кунгача бундай сертификат нечта автомобилга расмийлаштирилгани ва қанча тўлов ундирилгани, пуллар уларнинг эгаларига қайтарилиши ёки йўқлиги масаласига аниқлик киритилмади.

Сенат раиси, шунингдек, масала юзасидан Божхона қўмитаси вакили ҳам изоҳ беришини сўради.

Қўмита раисининг биринчи ўринбосари Ғайрат Носиров ҳам бугунги кунда гибрид автомобиллар учун экологик сертификат талаб этилмаётганини таъкидлади.

Танзила Нарбаева сенатор сўрови юборилмагунга қадар фуқаролардан бундай сертификат учун пул ундирилганини айтди.

«Шу нарсани ёддан чиқарманглар, Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар тўғрисидаги қонуннинг 18-моддаси бор. Бу моддада инсон билан давлат органларининг ўзаро муносабатларида юзага келадиган қонунчиликдаги барча зиддиятлар ва ноаниқликлар инсон фойдасига талқин этилиши ёзиб қўйилган. Одамлардан келиб тушаётган норозиликларни шу нуқтаи назардан кўриб чиқишингиз керак», — деди Сенат раиси.