Toshkentdagi Xalqaro Kongress markazida, Islom taraqqiyot banki (ITB) Boshqaruvchilar kengashining yillik yig‘ilishi doirasida, Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirining o‘rinbosari Ilhom Norqulov, iqtisodiy taraqqiyotning yangi davri haqidagi maʼruzadan so‘ng O‘zbekistonda, panel sessiyasi ishtirokchilarining savollariga javob berdi.
Xususan, nega O‘zbekistonda Islomiy moliyalashtirish to‘liq joriy etilmaganligi haqidagi savolga javob berar ekan, Norqulov Prezident Shavkat Mirziyoev har yili bu masalani parlamentga yuborishini va hukumat so‘nggi 5 yil davomida bu borada ish olib borganini taʼkidladi.
Vazir o‘rinbosari bu nafaqat bank xizmatlari, balki murakkab tizim ekanligiga eʼtibor qaratdi. Bu o‘z yondashuvini ishlab chiqishni talab qiladi. U islomiy bankni joriy etish imkoniyati haqida gapirar ekan, tizimning murakkabligidan tashqari, fuqarolarning tijorat banklariga ishonchini oshirish zarurligini taʼkidladi.
Haqiqatdan ham, buni xususiy banklar omonatlar miqdori uch barobar oshganida kuzatish mumkin.
Islom bank xizmatlariga qanchalik talab bor?
O‘zbekistonda qishloq joylarda islomiy bank xizmatlariga talab mavjud. ITBga aʼzo bo‘lmagan ko‘plab mamlakatlarda, masalan, Lyuksemburgda, bankni islomiy moliyalashtirish bo‘limlari joriy qilingan, chunki bu bank uchun qo‘shimcha rivojlanish imkoniyatlarini beradi.
Bundan tashqari, qishloq xo‘jaligini islomiy moliyalashtirish orqali muvaffaqiyatli rivojlantirish mumkin, bu esa qo‘shimcha iqtisodiy foyda keltiradi.
Norqulov Markaziy bankdagi tajribasiga asoslanib, ko‘p yillar davomida tijorat banklariga islomiy moliyalashtirish va islomiy bank xizmatlarini joriy etish masalasi ko‘tarilganini ko‘rsatdi. Mamlakat bank tizimida islomiy moliyalashtirish tizimining qulay ishlashi uchun qo‘shimcha qonunchilikni joriy etish zarur.
Bu tartib mijozlar uchun bank xizmatlari ro‘yxatini diversifikatsiya qiladi. Mamlakatning ko‘plab aholisi islomiy moliyalashtirish xizmatlaridan foydalanishni xohlashadi. Aholining moliyaviy savodxonligini oshirish masalasi ham kun tartibida.
«Gap shundaki, mamlakat aholisining moliyaviy savodxonligi darajasi ancha past. Ehtimol, odamlar oddiy bank xizmatlari haqida nimadir bilishadi, lekin islomiy moliyalashtirish haqida deyarli maʼlumotga ega emas. Bu mavzu, ayniqsa, fintechning rivojlanishi sharoitida dolzarbdir. Muayyan salohiyatni yaratish va aholining moliyaviy savodxonligini oshirish zarur. Aholining moliyaviy savodxonligi oshishi bilan islomiy bank tizimini joriy etish ancha osonlashadi», – dedi Norqulov.
2021 yil 1 yanvardan boshlab, Rossiya Federatsiyasi islom banklarini moliyalashtirishni joriy qila boshladi. Bu mamlakat yuqorida aytib o‘tilgan bank xizmatlarini o‘z tizimiga kiritish zarurligini tushundi, garchi Rossiya ITB aʼzosi bo‘lmasa hamda. Xuddi shu narsa Frantsiyada ham qilingan. Bu esa, Islomiy moliyalashtirish bank xizmatlari turlarining kengayishiga olib keladi.
