Касалликлар бизнинг ҳаётимизнинг умумий қисми бўлиб, бутун дунё бўйлаб миллионлаб одамларга таъсир қилади. Бизнинг соғлиғимизга таъсир қилиши мумкин бўлган минглаб касалликлар мавжуд бўлса-да, баъзилари бошқалардан кўра кўпроқ тарқалган. Ушбу мақолада биз дунёдаги энг кенг тарқалган касалликларни келтириб ўтамиз.
- Юқумли касалликлар: Юқумли касалликлар бактериялар, вируслар, замбуруғлар ва паразитлар каби патогенлар томонидан қўзғатилади. Ушбу касалликлар инфекцияланган одамлар билан бевосита алоқа қилиш, ифлосланган озиқ-овқат ёки сув ёки ҳаво орқали юқиши мумкин. Баъзи кенг тарқалган юқумли касалликларга грипп, ОИВ / ОИТС, безгак, сил ва гепатит киради.
- Юрак-қон томир касалликлари: юрак-қон томир касалликлари юрак ва қон томирларига таъсир қилувчи касалликлар гуруҳидир. Бу касалликларга юрак хасталиги, қон томирлари ва гипертония каби ҳолатлар киради. Улар чекиш, нотўғри овқатланиш, жисмоний машқлар этишмаслиги ва семириш каби хавф омиллари билан бутун дунё бўйлаб ўлимнинг асосий сабабларидан биридир.
- Саратон: Саратон анормал ҳужайраларнинг назорациз ўсиши ва тарқалиши билан тавсифланган касалликлар гуруҳидир. У тананинг ҳар қандай қисмида пайдо бўлиши мумкин ва бутун дунё бўйлаб ўлимнинг асосий сабабларидан биридир. Саратоннинг кенг тарқалган турларига кўкрак саратони, ўпка саратони, простата саратони ва колоректал саратон киради.
- Нафас олиш касалликлари: Нафас олиш касалликлари ўпка ва нафас олишга таъсир қилади. Умумий нафас йўллари касалликлари орасида астма, сурункали обструктив ўпка касаллиги (КОАҲ), пневмония ва ўпка саратони мавжуд. Чекиш, ҳавонинг ифлосланиши ва нафас олиш йўллари инфекциялари бу касалликлар учун кенг тарқалган хавф омилларидир.
- Қандли диабет: Қандли диабет – бу организмнинг қондаги қанд миқдорини тартибга солиш қобилиятига таъсир қилувчи сурункали касаллик. Қандли диабетнинг иккита асосий тури мавжуд – 1-тоифа ва 2-тоифа. 2-тоифа диабет кўпроқ учрайди ва кўпинча семириш, нотўғри овқатланиш ва жисмоний фаолликнинг этишмаслиги билан боғлиқ.
- Руҳий саломатлик бузилишлари: Депрессия, ташвиш ва шизофрения каби руҳий саломатлик касалликлари бутун дунёда тобора кенг тарқалган. Бундай ҳолатлар инсоннинг ҳаёт сифатига сезиларли таъсир кўрсатиши ва даволанмаса, жиддий асоратларни келтириб чиқариши мумкин.
- Семириб кетиш: Семизлик – бу юрак-қон томир касалликлари, диабет ва саратоннинг айрим турларининг юқори хавфи билан боғлиқ бўлган глобал эпидемия. Нотўғри овқатланиш, жисмоний машқлар этишмаслиги ва ирсий омиллар семиришнинг кенг тарқалган сабаблари ҳисобланади.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти ҳам “Бутунжаҳон Саломатлик куни 2023” да Covid – 19дан кейин дунёда кенг тарқалган 8 та : Қандли диабет, юрак хасталиклари ва саратон каби сурункали касалликларни санаб ўтган.
Хулоса қилиб айтганда, булар дунёдаги энг кенг тарқалган касалликларнинг бир нечтаси. Ушбу ҳолатларнинг баъзилари турмуш тарзини ўзгартириш ва эмлаш орқали олдини олиш мумкин бўлса-да, бошқалари доимий даволаш ва даволанишни талаб қилиши мумкин. Соғлиғимизни биринчи ўринга қўйишимиз ва ушбу касалликлар билан боғлиқ бирон бир аломат ёки ташвишга дуч келсак, шифокорга мурожаат қилиш жуда муҳимдир. Охир оқибат, соғлом турмуш тарзи, мунтазам жисмоний машқлар ва мувозанатли овқатланиш ушбу кенг тарқалган касалликларнинг кўпчилигини олдини олиш ва бошқаришга ёрдам беради.
