Ўзбекистон Республикаси Ёш иқтисодчилар жамияти франциялик олим, иқтисодиёт бўйича Нобел мукофоти совриндори Жан Тирол Ўзбекистонда очиқ маъруза қилади, деб хабар бермоқда.
Жан Тирол 1980-йиллардан бошлаб иқтисодиётнинг муайян тармоқларида, банкдан телекоммуникация ва рақамли платформаларгача монополияга қарши тартибга солиш назариясини ишлаб чиқди.
Тошкентдаги маърузасида у бозор иқтисодиётини тартибга солиш ҳақида гапиради.
Иқтисодиёт бўйича Нобел мукофотини олиш — юксак эътирофнинг белгисидир ва ушбу мукофотга сазовор бўлган Жан Тирол жаҳон иқтисодий тафаккури элитасига киради. Пол Самуелсон, Василий Леонтьев, Леонид Канторович ва Морис Алле каби номлар қаторида ҳозирда Тирол номи муносиб ўрин эгаллайди. У 1988-йилда бозор иқтисодиёти ва уни тартибга солиш масалаларига ойдинлик киритган ишлари учун иқтисодиёт бўйича 45-Нобел мукофоти совриндори бўлди.
Жан Тирол — Тулуза университети профессори ва саноатни ташкил этиш соҳасида дунёдаги етакчи мутахассислардан бири. У ўз ишида компанияларнинг олигополистик бозорларда ўзини қандай тутиши ва тўғри тартибга солинмагани нархларнинг ошиши ва рақобатни бостириш каби салбий ижтимоий оқибатларга олиб келишини таҳлил қилади.
Жан Тирол ўз фаолиятини муҳандис ва иқтисодчи сифатида бошлаган. У Франция миллий кўприклар ва йўллар мактабида ишлаган, шунингдек, Массачусетс технология институтида (МИТ) дарс берган. МИТда у Россия лойиҳаларида, жумладан Сколково инновасион марказида ҳамкорлик қилди, бу унинг инновациялар иқтисодиётини чуқур тушунишини акс эттирди.
Тиролнинг “Бозорлар ва бозор кучи: саноат ташкилоти назарияси” номли асосий асари 1988-йилда нашр этилган бўлиб, 26 йилдан сўнг шу иши учун Нобел қўмитаси унга мукофотни топширган. Ушбу тадқиқот компанияларнинг монополистик хатти-ҳаракатларини ва рақобатни ҳимоя қилиш учун тартибга солиш зарурлигини тушунишга муҳим ҳисса қўшди.
У ўз китобида фойдани кўпайтириш механизмлари ва монополистик амалиётларни, шунингдек, ушбу ҳодисаларга қарши курашиш усулларини таҳлил қилади.
Тиролнинг илмий фаолияти 100 дан ортиқ нашр этилган асарларни қамраб олади, уларнинг аксарияти Нобел мукофотини олишдан олдин ҳам машҳур бўлиб кетган. Унинг дарсликлари дунёнинг кўплаб университетларида, жумладан Франция, АҚШ ва Буюк Британияда қўлланилади. Унинг иқтисодиётга қўшган ҳиссаси нафақат илмий жамоатчилик, балки рақобат сиёсати билан шуғулланувчи амалиётчилар томонидан ҳам эътироф этилади.
Тирол ўз ишида монополияни суиистеъмол қилишнинг олдини олиш учун эҳтиёткорлик билан тартибга солиш зарурлигини таъкидлайди, бу айниқса замонавий технология компанияларининг ўсиши ва уларнинг жаҳон иқтисодиётига таъсири шароитида муҳим аҳамиятга эга.
